لیفتراک یا افرازه (Forklift) یکی از تجهیزات ضروری جابه‌جایی بار است که در صنایع مختلف برای بلند‌کردن، جابه‌جایی و حمل بارهای سنگین استفاده می‌شود. افرازه ها در کارخانه‌ها، بنادر، انبارها و هر جای دیگری که به حمل بار نیاز است، کاربرد دارند. این مقاله به بررسی چیستی لیفتراک می‌پردازد، انواع مختلف موجود را بررسی می‌کند و قطعات و کاربردهای منحصربه‌فرد آن را در صنایع گوناگون معرفی می‌نماید.
معرفی کامل لیفتراک همراه با ویژگی‌ها و انواع
لیفتراک چیست؟
لیفتراک یا افرازه یک ماشین صنعتی قدرتمند است که برای بلند‌کردن و جابه‌جایی کالاها در فواصل کوتاه استفاده می‌شود. این ماشین معمولاً در انبارها، کارخانجات تولیدی و کارگاه‌های ساختمانی کاربرد دارد.
شکل ظاهری افرازه تا حدودی شبیه به اتومبیل است. در قسمت جلو، دو چنگال یا قلاب بلند و افقی وجود دارد که می‌توان آنها را برای برداشتن پالت‌ها و بارهای دیگر بالا و پایین برد. این چنگال‌ها به یک دکل عمودی متصل می‌شوند که قابلیت بلند‌کردن و پایین‌آوردن بار را فراهم می‌کنند. علاوه‌بر این، دکل شیبی ایجاد می‌کند که مانع از افتادن بار هنگام حمل می‌شود.
اپراتور در کابین واقع در پشت دکل لیفتراک می‌نشیند. این کابین شامل فرمان، اهرم‌های کنترل و محافظ بالای سر است. در قسمت عقب افرازه، موتور قرار دارد که به وسیله نقلیه، نیرو می‌دهد. علاوه‌بر موتور، وزنه‌های تعادلی که بار حمل‌شده در جلو را متعادل می‌کنند، در قسمت عقب جاسازی شده‌اند.
بیشتر بخوانید: لودر چیست؟ آشنایی با انواع لودر و کاربرد آن
انواع لیفتراک
لیفتراک‌ها ابزارهای حیاتی برای جابجایی بارها در محیط‌های صنعتی هستند. انواع مختلف افرازه ها شامل مدل‌های برقی، دیزلی و دوگانه‌سوز هستند که هر کدام برای شرایط و نیازهای خاص طراحی شده‌اند. این ماشین‌آلات به بهبود کارایی و ایمنی در انبارها و کارگاه‌ها کمک می‌کنند.
لیفتراک تعادلی (Counterbalance Forklift)
افرازه تعادلی که به‌عنوان بالابر استاندارد نیز شناخته می‌شود، رایج‌ترین نوع افرازه است و برای استفاده در داخل ساختمان طراحی شده است. دارای وزنه‌ای در پشت دستگاه به نام «تعادل» است که به تعادل وزن باری که در حال بلندشدن است، کمک می‌کند.
لیفتراک تعادلی (Counterbalance Forklift)
افرازه ریچ (Reach Truck)
نوع دوم افرازه، ریچ تراک است. این نوع لیفتراک برای استفاده در راهروهای باریک و فضاهای تنگ طراحی شده است. شعاع چرخش کوچک‌تر و دکل بلندتری دارد و معمولاً در انبارها و مراکز توزیع برای ذخیره و بازیابی اقلام از قفسه‌های ذخیره‌سازی استفاده می‌شود.
افرازه ریچ (Reach Truck)
اردر پیکر (Order Picker)
اردر پیکر یا سفارش.گیرنده، نوع بعدی افرازه است. این نوع لیفتراک برای برداشتن سفارش و چیدن آن طراحی شده است. یک سکوی کوچک در بالای دکل دارد که اپراتور می‌تواند روی آن بایستد و اقلام را از قفسه‌های ذخیره‌سازی انتخاب کند.
اردر پیکر (Order Picker)
لیفتراک جانبی (Side Loader)
نوع چهارم افرازه، لودر جانبی است. این نوع لیفتراک برای استفاده در فضاهای تنگ و راهروهای باریک طراحی شده است. دارای شعاع چرخش کوچک‌تر و چنگال نصب‌شده در کناره است که به اپراتور اجازه می‌دهد تا وسایل را از کنار بلند کند.
لیفتراک جانبی (Side Loader)
هندلر تلسکوپی (Telescopic Handler)
این نوع افرازه برای استفاده در محیط‌های ساختمانی و کشاورزی طراحی شده است. دارای یک بوم تلسکوپی است که به اپراتور اجازه می‌دهد تا اشیاء را از فاصله دور برداشته و بلند کند.
هندلر تلسکوپی (Telescopic Handler)
افرازه زمین ناهموار (Rough Terrain Forklift)
این نوع افرازه برای استفاده در محیط‌های بیرونی و زمین‌های ناهموار طراحی شده است. دارای چرخ‌های بزرگ و محکم و موتوری قدرتمند است که به آن اجازه می‌دهد در میان گل‌و‌لای، سنگ‌ریزه و سایر سطوح چالش‌برانگیز حرکت کند.
افرازه زمین ناهموار (Rough Terrain Forklift)
لیفتراک برقی (Electric Forklift)
این نوع افرازه با برق کار می‌کند و برای استفاده در داخل ساختمان طراحی شده است. به دلیل عملکرد بی‌صدا، آلایندگی کم و حداقل نیازهای تعمیر و نگهداری بسیار مناسب است.
لیفتراک برقی (Electric Forklift)
انواع لیفتراک از نظر برند سازنده
برندهای معروف سازنده افرازه، شامل موارد زیر هستند که در بصورت جدول براتون توضیح داده‌ایم.
| نام برند | کشور | توضیحات |
|---|---|---|
| تویوتا | ژاپن | به‌خاطر لیفتراک‌های باکیفیت و فناوری ساخت پیشرفته‌اش، مشهور است. |
| کاترپیلار | ایالات متحده | اغلب با نام CAT شناخته می‌شود و یک بازیگر اصلی در صنعت افرازه است. |
| Linde Material Handling | آلمان | برترین تولیدکننده لیفتراک در آلمان است. |
| Hyster-Yale Materials Handling | ایالات متحده | یکی دیگر از برندهای برجسته آمریکایی است. |
| گروه KION | آلمان | شامل مارک‌هایی مانند Linde و STILL است. |
| کوماتسو | ژاپن | یکی دیگر از تولیدکنندگان برتر افرازه ژاپنی است. |
| میتسوبیشی | ژاپن | یک بازیگر کلیدی در بازار افرازه ژاپن است. |
| Crown Equipment Corporation | ایالات متحده | یک تولیدکننده پیشرو لیفتراک در آمریکا است. |
کاربردهای لیفتراک
افرازه، کاربردهای متعددی در صنایع گوناگون دارد. ما در اینجا کاربردهای رایج این دستگاه را بررسی می‌کنیم.
- بارگیری و تخلیه
افرازه معمولاً برای بارگیری و تخلیه کالا از کامیون‌ها، تریلرها و کانتینرهای حملونقل استفاده می‌شود. چنگال‌های آن زیر پالت‌ها و سایر حامل‌های بار قرار می‌گیرند تا اقلام سنگین را بلند کرده و حمل کنند.
- انبارداری و ذخیره‌سازی
در انبارها، افرازه برای جابه‌جایی کالا از یک نقطه به نقطه دیگر و به داخل و خارج انبار، کاربرد دارد. این دستگاه می‌تواند اقلام سنگین را در قفسه‌های بلند بالا ببرد، فضای ذخیره‌سازی را به‌حداکثر برساند و مدیریت موجودی را بهبود بخشد.
- سایت‌های ساختمانی
در کارگاه‌های ساختمانی از افرازهبرای حمل مصالح ساختمانی مانند آجر، تیرهای فولادی و الوار استفاده می‌شود. این دستگاه به جابه‌جایی سریع و ایمن مواد سنگین در سراسر سایت کمک کرده، بهره‌وری را بهبود می‌بخشد و حملونقل دستی را کاهش می‌دهد.
- استفاده در خط تولید
در کارخانه‌های تولیدی، افرازه‌ها مواد خام را به خطوط تولید حمل می‌کنند و محصولات نهایی را به مناطق ذخیره‌سازی یا حملونقل انتقال می‌دهند.
- عملیات بازیافت
لیفتراک‌ها نقش مهمی در مراکز بازیافت دارند. آنها با بارگیری پلاستیک یا ضایعات فلزی و… این مواد را به ماشین‌های بازیافت منتقل کرده و روند کار را تسهیل می‌کنند.
- اسکله‌ها و بنادر
در اسکله‌ها و بنادر از افرازهبرای بارگیری و تخلیه کشتی‌ها و جابه‌جایی کانتینرهای بار استفاده می‌شود. این ماشین‌ها با انتقال سریع کالا بین کشتی‌ها و مناطق ذخیره‌سازی، کارایی حملونقل را افزایش می‌دهند.
- خرده‌فروشی‌ها
فروشگاه‌های خرده‌فروشی و مراکز توزیع از افرازه برای مدیریت موجودی استفاده می‌کنند. افرازه‌ها به چیدن بار در قفسه‌ها، ساماندهی موجودی در انبار و انتقال کالاها به محل فروش کمک می‌کنند.
- کشاورزی
در محیط‌های کشاورزی از افرازه برای حمل بارهای سنگین مانند خوراک دام، کود و محصولات برداشت‌شده استفاده می‌شود.
کاربردهای افرازه ها، تنها به موارد بالا محدود نمی‌شود. به‌طور کلی در هر جایی که نیاز به حمل بارهای سنگین در فاصله‌های کوتاه باشد، لیفتراک یکی از بهترین گزینه‌ها محسوب می‌شود.
آشنایی با تمام قطعات مایشن افرازه
قطعات لیفتراک و وظیفه هرکدام
افزاره دارای قطعات بسیار زیادی است. ما در اینجا قطعات اصلی این دستگاه را معرفی می‌کنیم.
1. گارد بالای سر (Overhead Guard)
یک سقف فلزی که توسط ستون‌هایی در هر گوشه کابین پشتیبانی می‌شود. این سقف به محافظت از اپراتور در برابر سقوط اجسام کمک می‌کند.
2. وزنه تعادل (Counterweight)
جرمی که به قسمت پشتی قاب لیفتراک متصل است و هدف آن متعادل‌کردن باری است که در جلوی افرازه حمل می‌شود.
3. محفظه موتور/باتری (Engine/Battery Compartment)
موتور افرازه معمولا موتور احتراق داخلی است که می‌تواند با LP، گاز، CNG، بنزین، یا سوخت دیزل کار کند. لیفتراک‌های برقی با باتری یا سلول‌های سوختی تغذیه می‌شوند که برق موتورهای الکتریکی را تامین می‌کنند.
4. کابین (Cab)
قسمتی که شامل یک صندلی برای اپراتور به‌همراه پدال‌های کنترل، فرمان، اهرم، سوئیچ ها و دستگاه‌های خوانش اپراتور است.
5. محور فرمان (Steer Axle)
شفت مرکزی که چرخ یا چرخ دنده را می‌چرخاند.
6. محور محرک (Drive Axle)
محور محرک یک جزء حیاتی است که وظیفه انتقال نیرو از موتور یا موتور الکتریکی به چرخ‌ها را بر عهده دارد و افرازه را قادر به حرکت می‌کند. این قطعه دیفرانسیل و دنده‌هایی را در خود جای می‌دهد که توزیع گشتاور و سرعت چرخش را روی چرخ‌های محرک مدیریت می‌کند.
7. کریج (Carriage)
بخشی که چنگال‌ها و سایر ملحقات بر روی آن سوار می‌شوند. همانند دکل، کریج نیز ممکن است دارای غلتک‌ها یا بوش‌هایی برای هدایت آن در ریل‌های دکل باشد.
8. چنگال (Forks)
دو بازوی کنسولی که بار را حمل می‌کنند. چنگال افرازه به‌شکل‌های مختلفی ساخته می‌شود که هرکدام کارکردی خاص دارند.
9. محل تکیه بار (Load Backrest)
بخش قفسه‌مانندی که به منظور جلوگیری از جابه‌جایی بار به‌سمت عقب، به کاریج پیچ شده یا جوش داده می‌شود.
10. سیلندر بالابر (Lift/Tilt Cylinder)
سیلندرهای هیدرولیک که به آنها شیب دهنده هم می‌گویند، بر روی اسکلت و دکل کامیون سوار می‌شوند. این سیلندرهای شیب‌دار دکل را به عقب یا جلو می‌چرخانند تا بار را به‌خوبی نگه دارند.
11. دکل (Mast)
بخش عمودی که کار بالا و پایین‌بردن بار را انجام می‌دهد. دکل به‌صورت هیدرولیکی هدایت می‌شود و توسط یک یا چند سیلندر هیدرولیک کار می‌کند.
لاستیک لیفتراک
در صنعت لیفتراک، لاستیک‌ها نقش حیاتی در عملکرد و ایمنی ماشین‌آلات دارند. انواع لاستیک لیفتراک شامل:
لاستیک‌های جامد (Solid Tires)
این لاستیک‌ها از مواد جامد و مقاوم ساخته شده‌اند و به دلیل عدم نیاز به باد کردن، طول عمر بالایی دارند. آنها مناسب برای محیط‌های سخت و سطح‌های ناهموار هستند، اما ممکن است راحتی رانندگی کمتری نسبت به لاستیک‌های بادی ارائه دهند.
بیشتر بخوانید: 6 علت خرابی لاستیک لیفتراک + خطرات ناشی از خرابی تایر لیفتراک
لاستیک‌های بادی (Pneumatic Tires)
این لاستیک‌ها پر از باد هستند و به دلیل خاصیت فنری خود، راحتی بیشتری را در هنگام رانندگی فراهم می‌کنند. آنها مناسب برای سطوح ناصاف و محیط‌های بیرونی هستند و به راحتی می‌توانند ضربات و ارتعاشات را جذب کنند.
لاستیک‌های نیمه‌جامد (Polyurethane Tires)
این نوع لاستیک‌ها با ترکیب ویژگی‌های لاستیک‌های جامد و بادی، گزینه‌ای بینابین فراهم می‌آورند. آنها دارای دوام بالا و راحتی نسبی هستند و برای استفاده در محیط‌های داخلی و باریک مناسب‌اند.
انتخاب نوع لاستیک مناسب بستگی به محیط کار، نوع بار و شرایط عملیاتی دارد.
بیشتر بخوانید: 10 راهکار افزایش طول عمر لاستیک لیفتراک [کاربردی و جدید]
سخن آخر
لیفتراک یک دستگاه همه‌کاره و فوق‌العاده برای حمل بارها در فاصله نزدیک است. افرازه‌ها انواع مختلفی دارند و از نظر شکل کارکرد با هم متفاوت هستند. با این حال قطعات آنها معمولا مشابه است. برای خرید یک افرازه خوب لازم است براساس فعالیت شغلی خود و محیطی که افرازه در آن کار می‌کند، تصمیم بگیرید.
منبع: eastmidlandsforklifts، anguslifttrucks، forklifthunter
تدارک صنعت پویان
سوالات متداول
- برندهای تولیدکننده لیفتراک کدام اند؟
از برندهای برتر تولیدکننده لیفتراک می‌توان به تویوتا،کاترپیلار، Linde Material Handling، Hyster-Yale Materials Handling، گروه KION، کوماتسو، میتسوبیشی و Crown Equipment Corporation اشاره کرد.
